Blockchain Nedir?

Bu yazımızda günümüz teknolojisi Blockchain nedir ve nasıl çalışır? Blockchain’in diğer sistemlerden farkı nedir? Hashing fonksiyonu ve kriptografi nedir? konularını ele alacağız.

Teknolojinin gelişmesiyle beraber akıllı evler, otonom sürüşlü arabalar, robotik sistemler, akıllı malzemeler insanların hayatına fazlası ile girmiştir. Bu teknolojik gelişimler insanların etkileşimlerini yaşama stillerini ve ticaret anlayışlarını da etkisi altına almıştır. Ülkeler, bürokrasi, iş dünyası ve eğitim kurumları da bu teknolojik dönüşümlere ayak uydurmuşlardır. Bu gelişimler dünyayı dijitalleşme sürecine götürmüş ve hızla bu yönde değişmesine neden olmuştur. Bu gelişimlerden en büyük pay sahibi olan alanlardan bazıları da finans ve ekonomi olmuştur.

İnsanlar tarım devriminden sonra yerleşik hayata geçip ekip biçme ve mal sahibi olma fikirlerini kazanmıştır. Bu başlangıç insanların ticaret ve para ile olan münasebetinin de başlangıcı olmuştur. Yüzyıllar boyu süren paranın serüveni dijitalleşmeyle beraber hayatımıza bankacılık, borsa gibi terimler kazandırmıştı. Günümüzde gelinen noktada ise çok daha korunaklı, herhangi bir yönetime ihtiyaç duymayan ve kendi güvenliğini kendi zincirinin içerisinde sağlayan blockchain, kripto, coin gibi terimlerle hayatımızdaki varlığını sürdürmektedir.

Kriptografi ve Blockchain

Kriptografi

Kriptografi kelimesi Yunanca “kryptos” ve “graphein” sözcüklerinden türetilen, güvenli iletişim için, kod ve şifre yazma bilimi olarak da ifade edilir. İstediğimiz kişilerle rahatça iletişim kurarken istemediğimiz kişilerin iletişime dahil olmasını engelleyecek şekilde yapılan şifreleme işlemi de denilebilir.

Kripto para kelimesi ise “kriptografi” ile “para” kelimelerinin birleşiminden oluşmaktadır yani insanların ticari ve ekonomik hayatının güvenli ve korunaklı bir şekilde, istenmeyen 3. Kişilerin dahil olmasından korumak için kullanılır. Kriptografi sayesinde, fonlarımızı güvence altına alarak bizden başka hiç kimsenin paramızı harcamamasını sağlamak için gelişmiş matematik kullanırız. Bu sihirli internet para biriminin bir sahibi yok ve sistemin güvenliğini sağlamak için bir yazılım algoritması olan kriptografiyi kullanılırız.

Modern kripto paraları ve blockchain’leri mümkün kılan en önemli öğelerden biridir. Fakat bugün kullanılan kriptografik teknikler inanılmaz derecede uzun bir gelişimsel tarihin sonucudur. Zamanla, kriptografinin etkileyici tarihi onu bugün modern dijital şifreleme için kullanılan gelişmiş ve sofistike yöntemlere kadar getirmiştir. Kripto para kullanmanızı kimseler engelleyemez. Diğer yandan merkezi ödeme hizmetleri, hesapları dondurabilir veya işlem yapılmasını engelleyebilir. Dünyanın öbür ucundaki birine para gönderdiğinizde, paranız saniyeler içinde karşı tarafa ulaşabilir. Uluslararası banka transferlerinde ödenen ücretlere kıyasla çok komik bir rakam ödersiniz.

İlginizi Çekebilir: Big Data (Büyük Veri) Nedir?

Kriptografi Teknikleri

Kriptografi biliminde kullanılan bazı temel kavramlar:

• Ciphertext: Şifrelenmiş metin.
• Cipher: Şifreleme algoritması.
• Kriptografi: Şifreleme yöntemi ve prensipleri.
• Kriptanaliz: Kod kırma.
• Kriptoloji: Kriptografi ve kriptoloji yöntem ve prensiplerinin tümü.

Buradaki teknikler kullanılarak istediğimiz alanda şifreleme ve şifre analizleri yaparak çeşitli alanlarda kriptografi biliminden insanlık olarak faydalanırız. Günümüzde bu faydaların başında blockchain ve sanal para olan coin teknolojisi gelir. Kriptografi ile hash algoritması birleştirilerek devasa bilgilerin çok hızlı işlenmesi sağlanır. Peki nedir bu hash fonksiyonu?

Hashing Fonksiyonu ve Önemi Nedir ?

Hashing, matematiksel formüllerin yardımıyla farklı büyüklükteki girdilerden sabit büyüklükte bir çıktı yaratma sürecine verilen isimdir. Hash fonksiyonlar sayesinde blockchainler ve diğer dağıtılmış sistemler yüksek seviyede veri bütünlüğü ve güvenlik elde edebilirler.  Bu fonksiyonlarının en önemli özellikleri ise deterministik ve ters yönlü fonksiyonlar şeklinde tasarlanmış olmasıdır.

Blockchain açısından hashing fonsiyonuna bakarsak; bitcoin blockchaini ve hashing’i dahil eden birkaç operasyona sahiptir ve bunların çoğu madencilik sürecinin parçasıdır. Kripto para protokollerinin çoğu ise, işlem gruplarını bloklara yoğunlaştırarak bağlamak ve her bir blok arasında kriptografik bağlantı yaratarak bir blockchain oluşturmak için hashing i kullanır.

Dijital İmza

Dijital imza, dijital verilerin doğruluğunu ve bütünlüğünü onaylamak için kullanılan kriptografik bir mekanizmadır. Dijital imzaları, elle atılan imzalardan çok daha karmaşık ve güvenli bir dijital versiyonu olarak kabul edebiliriz.

Basitçe açıklarsak bir dijital imzayı, bir mesaja ya da belgeye eklenmiş bir kod olarak tanımlayabiliriz. Kod, oluşturulmasının ardından, göndericiden alıcıya giderken mesajla oynanmadığının bir kanıtı olarak hareket eder.

Kripto paralar ise, dijital imza sisteminde genellikle üç temel adımdan oluşur: hash etme, imzalama ve doğrulama. Dijital imza yapıları, kripto paraların yalnızca gerçek sahiplerinin fonları hareket ettirecek bir işlemi onaylayabileceğini garanti altına alır.

Madencilik

Bitcoin madenciliği yoğun maliyetli bir işlem olduğu için madencilerin sistemi kandırmaya çalışmak için geçerli bir nedenleri yoktur çünkü bunun sonucunda finansal kayıp yaşamak durumunda kalırlar. Bir blockchaine ne kadar çok madenci katılırsa, o blockchain daha büyük ve daha güçlü hale gelir.

İlginizi çekebilir: https://miesofficial.com/blog/veri-madenciligi-nedir/

Blockchain Nedir?

Blokzinciri kelimesi ilk kez Satoshi Nakamoto isimli bir yazarın “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System” adlı makalesinde kullanılmıştır. Satoshi, 2008’de 9 sayfalık bir belge yayınlayarak Bitcoin sisteminin nasıl çalıştığını ayrıntılarıyla ortaya koymuştur. 2009’da ise, yazılımın kendisi kullanıma sunmuştur.

Blokzinciri kavramının insanların algıladığı gibi sadece dijital paralarla ilgili olmadığı, dağıtık yapısı, veri güvenliği ve şeffaflık gibi özelliklerinin yanında barındırdığı uzlaşma protokolleri, güvenlik yapıları ve akıllı sözleşmeler gibi teknolojiler ile birlikte kullanımının da anlaşılması önemlidir.

Blockchain aslında yalnızca bir veri tabanıdır. Çok da karmaşık olmayan bu veri tabanlarının bazı özellikleri vardır. İlki, blockchainler in salt eklenir oluşudur. Salt eklenir olması demek, bilgileri yalnızca ekleyebileceğiniz anlamına gelir. Eklediğiniz bir şeyin bulunduğu hücreyi seçip öylece silemez veya herhangi bir şekilde değiştiremezsiniz. İkincisi ise, veri tabanındaki her bir girişin (yani blokların) kriptografik olarak en son girişe bağlanmasıdır. Daha basit ifadeyle, her yeni blok en sonuncunun bir tür dijital parmak izini içermektedir. Her parmak izi bir öncekini işaret ettiğinden, bloklardan oluşan bir zincir yani blockchain i elde etmiş oluruz.

Blockchain sabittir. Ne demek peki bu? Bir bloğu değiştirirseniz, parmak izi de değişir. Parmak izi bir sonraki blokta da yer aldığından, sonraki blok da değişmiş olur. O bloğun da parmak izi değiştiğinden bir domino etkisi yaratmış olursunuz. Bundan dolayı kimseler fark etmeden hiçbir bilgiyi değiştirilemez.

Blockchain Nasıl Çalışır?

Çok geniş bir çalışma alanına sahip olan Blockchain teknolojisi sıklıkla kripto para birimleriyle anılsa da merkezî ya da merkezî olamayan pek çok endüstride kullanılmaktadır. Blockchain kullanım alanları arasında bankalardan hükûmetlere, akıllı sözleşmelerden noter işlemlerine varan sayısız resmi ve gayri resmi kullanım durumundan söz edilebilir. Teknolojinin dünya üzerindeki neredeyse tüm iş modellerinde devrimsel nitelikte değişimlere ve dönüşümlere yol açabilecek bir potansiyeli olduğu bilinmektedir.

Günümüzde blok zinciri teknolojisini oylama sistemlerine entegre eden pek çok yerleşim yeri söz konusudur. Bunun yanı sıra tedarik zincirlerinin kontrolü yine bu teknolojiyle çok daha şeffaf ve tutarlı yürütülen bir süreç halini almıştır. Önceden güveni sağlaması için ihtiyaç duyulan her türlü aracı, blokzinciri sayesinde ihtiyaç olmaktan çıkmıştır. Bu teknoloji sayesinde eskiden insanların kontrolünde olan pek çok süreç, prosedür artık çok daha risksiz ve şeffaftır. Blockchain teknolojisini internetin doğuşundan beri en inovatif icat olarak nitelendiren bazı otoriteler vardır.

Blockchain teknolojisinin çalışma prensibinin altında yatan en önemli özellikler; anonim, dağıtık, merkezsiz ve kamusal olmasına karşın bozulamaz ve hacklenemez oluşudur. Bir bilgi kayıt zincirinin hem herkesçe erişilebilir hem de bozulamaz oluşu, bilgisayar bilimcileri başta olmak üzere herkesin bu teknolojiye hayranlıkla yaklaşmasına sebep olmaktadır. Bloklara işlenen kayıtların kırılamaz ve değiştirilemez olmasının altında ise basit bir mantık yatmaktadır: Blokları bozabilmek için milyarlarca kopyası olan bu kayıt defterindeki tüm blokların değiştirilmesi gerekmektedir. Böyle bir müdahalenin yapılabilmesi ise neredeyse imkansızdır.

Blockchain’in Faydaları

Daha Az Aracı: Bankalar, avukatlar ve brokerlar (komisyoncular) gibi aracılara olan ihtiyacı azaltarak, gerçek kullanıcılar arasında kurulan bir ağdır.

Daha Hızlı Süreçler: İşlemleri hızlandırarak, çalışma saatleri ile sınırlı olmayan daha hızlı işlemlere imkân sağlamaktadır.

Şeffaflık: Blok zincirleri üzerindeki bilgiler, tüm katılımcılar tarafından görülebilir ve değiştirilemez.

Yatırım Getirisi: İşletmelerin daha verimli, daha yalın ve daha karlı süreçler oluşturmalarına yardımcı olarak hızlı yatırım getirisi sağlamaktadır.

Güvenlik: Blockchain’in dağıtılmış ve şifrelenmiş yapısı, verilerin saldırıya uğramasını zorlaştırmaktadır. Bu durum, işletme ve IoT güvenliği (fiziksel nesnelerin, daha büyük sistemlerle bağlantılı olduğu iletişim ağı) için umut vaat etmektedir.

Otomasyon: Eylemlere belirli koşullar sağlandığında, olayların veya ödemelerin otomatik olarak etkin hale gelmesi sağlanabilmektedir.

Blockchain Kullanım Alanları

Blockchain, birçok farklı sektörde ve iş kolunda umut veriyor. Bazı temel kullanım alanlarından bahsetmem gerekirse;

Yardım Kuruluşları

Dünya üzerinde birçok yardım kuruluşunun kaynak yönetimi, operasyonel şeffaflık ve yönetim zorluklarının üstesinden gelmeye çalışılmaktadır. Blockchain teknolojisiyle birlikte, bu kurumların fon alma ve yönetme sürecinin optimize edilmesine de yardımcı olabilecektir.

Tedarik zinciri

Blockchain teknolojisi sayesinde, ürünlerin üretimden son kullanıcıya kadar takibi ve izlenmesi, kökeninin kanıtlanması, mal akışının hızlandırılması gibi işlemler güvenli ve şeffaf bir şekilde izlenebilir. Zincirde yaşanan gecikmeleri ve insan hatalarını önemli ölçüde azaltabilir. Aynı zamanda, tedarik zincirinin her noktasındaki maliyetleri, emeği ve israfı izlemek için de kullanılabilir. Bu sektörde çalışan bazı Blockchain şirketleri Provenance, Fluent, SKUChain ve Blockverify’dır.

Kamu Sektörü

Kamu sistemi, yavaşlıktan ve bürokrasiden uzak olan bir sektördür. Blockchain teknolojisiyle birlikte, refahı veya işsizlik yardımlarını daha seri ve güvenli bir şekilde değerlendirebilir ve doğrulayabilir. Ayrıca binalar, evler ve patent gibi hükümete yada vatandaşlara ait varlıkların resmi kayıt defterleri blockchain teknolojisi ile yönetilebilir.

Enerji Sektörü

Enerji sektörü, çok uzun zamandır merkezileştirilmiş bir sektördür. Enerji üreticileri ve kullanıcıları doğrudan birbirlerinden satın alamazlar ve kamu şebekesi ya da güvenilir bir arabulucu aracılığıyla bunu gerçekleştirirler. Yeni oluşum olan Ethereum ise, aracı olmadan kişiler arasında güneş enerjisi satışları, kamu şirketleri arasında enerji ticareti,  elektrikli araçlar için şarj istasyonları ve otomatik faturalandırma gibi birçok alanda kullanılabilir.

Sağlık Sektörü

Hastanelerin en fazla karşılaştığı zorluklardan birisi verilerin depolanması ve paylaşmak için güvenli bir platformun bulunmaması. Eski altyapı kullanımı nedeniyle de sıklıkla bu verilere saldırıların olmasıydı. Blockchain teknolojisiyle birlikte, medikal kayıtlar ve ilaç kullanımı gibi verilerin güvenli bir şekilde depolaması sayesinde, acil bir durumda hastaya en doğru tespit ile tıbbi müdahalenin yapılmasına ve üretilen ilaçların kayıt altında tutulması ile piyasada sahte ilaç dolaşımının engellenmesine yardımcı olacaktır.

Kripto Para Çeşitleri

Bitcoin diğer birçok kripto paranın oluşturulmasının temelini sağladı. Bu kripto paralardan bazıları aynı yazılımı temel alırken, bazıları ise bambaşka yaklaşımları benimsediler. Tamam da, bu kripto paralar arasındaki fark ne?

Bütün kripto paraların bir listesini oluşturmak bile haftalar alır. Bazıları diğerlerine kıyasla daha hızlıdır, bazıları daha fazla gizlilik seçeneği sunar, bazıları daha güvenlidir, bazıları ise programlanabilir. En çok kullanılanlar:

• Bitcoin (Kripto paraların kralı)
• Ethereum (Dağıtılmış bilgisayar)
• BNB (Orijinal borsa coini)
• Monero Rehberi (Gizliliğe meraklı olanlar için)

Bitcoin hem ilk kripto paradır hem de bugüne kadarki en popüler kripto paradır. Blokzinciri teknolojisinin son zamanlarda çok popüler hale gelmesinin ana nedenlerinden biri, değeri ortaya çıktığı günden bu yana yaklaşık 60 000 kat artan Bitcoin’dir. Bu durum blockchain diyince akıllara direk bitcoin gelmesine ve hatta zamanla blockchain yerine bitcoin kelimesinin kullanılmasına kadar gelmiştir.

Bitcoin para birimi, kripto paranın en büyük pazarını oluşturmakta ve kısaltması BTC ile ifade edilmektedir. Bitcoin’in en küçük birimi “satoshi” olarak tanımlanmakta ve 100 milyon satoshi 1 BTC (1 sathoshi=0,00000001 Bitcoin) olarak hesaplanmaktadır. Kolay bir kullanımı olan Bitcoin alınıp satılabilir ve hızlıca transfer edilebilir. Blockchain denilen gelişmiş bir teknolojiyi barındıran Bitcoin’in oluşturulması ve değiştirilmesini denetlemek için şifreleme (kriptografi) ilkeleri kullanılmaktadır. Bitcoin’in en önemli ayırıcı özelliği dolar veya euro gibi standart itibari para (fiat money) birimlerine kıyasla bir kişi, grup, şirket, merkezi otorite veya hükümet tarafından değil bir yazılım algoritması ile kontrol edilmesidir.