NFT Nedir? NFT Nasıl Çalışır?

Bu yazımızda NFT nedir? Ne işe yarar? Nasıl çalışır? Örnekleri nelerdir? gibi soruları ele alacağız. Değişen ve gelişen dünyada son zamanlarda adını sıkça duyduğumuz BLOCKCHAIN teknolojisinin bir ürünü olan bu kavramı gelin yakından inceleyelim.

NFT Nedir?

Takas edilemez jeton ya da İngilizce’deki popüler ismiyle non-fungible token, dijital bir varlığın benzersiz olduğunu ve bu nedenle birbirinin yerine geçemeyeceğini onaylayan, blok zinciri adı verilen bir dijital defterde depolanan veri birimidir. Bitcoin gibi kripto para birimlerinin aksine karşılıklı olarak birbirinin yerine geçemez. Başka bir ifadeyle değiştirilebilir değildir. Fotoğraflar, videolar, ses ve diğer dijital dosya türleri gibi öğeleri temsil etmek için kullanılabilir.

 NFT Nasıl Çalışır?

Non-fungible token, DAI veya LINK gibi ERC-20 belirteçlerinden farklıdır çünkü her bir belirteç tamamen benzersizdir ve bölünemez. Ethereum’un blok zincirini halka açık bir defter olarak kullanarak izlenebilir herhangi bir benzersiz dijital veri parçasının sahipliğini atama veya talep etme yeteneği verir. Değiştirilemez tokenler, dijital nesnelerden dijital veya dijital olmayan varlıkların bir temsili olarak basılmıştır.

Bir NFT’nin aynı anda yalnızca bir sahibi olabilir. Sahiplik, başka hiçbir belirtecin çoğaltamayacağı benzersiz kimlik ve meta veriler aracılığıyla yönetilir. Mülkiyeti atayan ve bu tokenlerin aktarılabilirliğini yöneten akıllı sözleşmeler aracılığıyla basılırlar. Birisi bir NFT oluşturduğunda veya bastığında, akıllı sözleşmelerde saklanan kodu ERC-721 gibi farklı standartlara uygun yürütür. Bu bilgi, yönetildiği blok zincirine eklenir. Yüksek bir seviyeden para basma işlemi, geçtiği aşağıdaki adımlardan oluşur:

• Yeni bir blok oluşturma
• Doğrulama bilgileri
• Bilgilerin blok zincirine kaydedilmesi

Bazı özel özellikleri şunlardır:

• Basılan her jeton, doğrudan bir Ethereum adresine bağlı benzersiz bir tanımlayıcıya sahiptir.
• 1:1 diğer jetonlarla doğrudan değiştirilemezler. Örneğin 1 ETH, başka bir ETH ile tamamen aynıdır. Değiştirilemez tokenlerde durum böyle değil.
• Her jetonun bir sahibi vardır ve bu bilgi kolayca doğrulanabilir.
• Ethereum’da yaşıyorlar ve herhangi bir Ethereum tabanlı NFT pazarında alınıp satılabilirler.

NFT’lerin Kullanım Alanları:

Kullanım alanları çok geniştir. Sanat eserlerinden tutun, spor, müzik, oyun, film ve moda gibi çok fazla alanda kendini gösterebilir.

Sanat

Dijital sanat, NFT’lerin benzersiz imzasını ve sahipliğini güvence altına alan blok zinciri teknolojisinin yeteneği nedeniyle erken bir kullanım örneğidir. Beeple olarak da bilinen sanatçı Mike Winkelmann’ın “Everydays The First 5000 Days” adlı dijital sanat eseri 2021’de 69,3 milyon ABD dolarına satıldı. Son zamanlarda sanat dünyasının ilgisini çeken NON FONGIBLE TOKEN teknolojisinin popülerliğinin artmasıyla çekiciliği de artıyor.

Oyun

Oyunlar içerisinde yer alan takas edilebilir ve satın alınabilir benzersiz öğeler küresel olarak çok büyük bir ilgi ağına sahiptir. Bu öğelerin fiyatı belirlenirken öğenin nadirliği çok önemlidir. Mikro işlemler ve oyun içi satın alımlar, NFT’ler ve Blockchain teknolojisi ile oyun sektöründe yeni bir çağ başlatmıştır, bu sayede hem oyun oynayabilir hem de token kazanabilirsiniz. Bazı projeler, oyunlarında Blockchain teknolojisini aktif olarak kullanma imkanı sunar.

Oyunlarda proje içerisinde elde ettiğiniz kaynaklar, karakterler ve bu kaynaklardan ürettiğiniz ekipmanlar ve kullandığınız araçlardır ve kolayca alınabilir ya da satılabilir. Geliştirdiği teknolojiler ile dikkat çeken Solana, birçok projeyi bünyesinde barındırmaktadır.

Müzik

Günümüz teknolojisi ile bir NFT’ye ses ekleyerek koleksiyonluk bir eser oluşturmak da mümkündür. Müzik NFT’si, bir ses kaydının ilk dijital baskısı gibi düşünülebilir. Müzik ve sanat ürünleri birbirleri ile benzerlik gösterir, fakat ekstra kullanım alanları da mevcuttur. Müzisyenler için telif hakkından pay almanın iki yolu vardır: Kazanç sağlayabilmek için blockchain tabanlı yayın platformları ve blockchain ile telif takibi yapmaktır. Ancak Amazon Music ya da Youtube ile rekabet etmek küçük blockchain projeleri için neredeyse imkansızdır. Spotify büyük müzik projelerinden birisi olmasına rağmen MediaChain adında bir blockchain platformu ile telif çözümü satın almıştır ancak bu bile sanatçılara fayda sağlayamamıştır. Dolayısıyla büyük müzik projeleri karşısında şansınız çok düşüktür, zira müzik ürünleri arasında dünyaca ünlü şarkıcı ürünleri de yer almaktadır.

Film

Film endüstrisi, kısmen, genellikle boyut olarak çok büyük olan dijital filmleri daha küçük dosya boyutları için tasarlanmış blok zinciri teknolojisinde depolamanın teknik zorlukları nedeniyle, patlamaya daha yavaş tepki verdi. 13 Mart 2021’de Adam Benzine’nin Oscar adayı belgeseli Claude Lanzmann: Spectres of the Shoah, Rarible platformu aracılığıyla bir NFT olarak basılan ve açık artırmaya çıkarılan ilk sinema filmi, belgesel ve Akademi Ödülü adayı film oldu.

Bunu film yapımcıları, stüdyolar ve ajanslardan birkaç başka geçici ve deneysel yayınlar izledi ve Legendary Entertainment, filmin en çok izlendiği aynı günde özel bir Godzilla vs. Kong koleksiyonunu yayınlayacağını duyurdu; yönetmen Kevin Smith, Nisan 2021’de yakında çıkan olan korku filmi Killroy Was Here’ın NFT olarak yayınlanacağını ve UTA ve Endeavor gibi yetenek ajanslarının girişimlerini bu araçla duyurduğunu açıkladı.

Moda

2019’da Nike, blok zinciri teknolojisinin kriptografik olarak güvenli dijital varlıkları NFT’ler şeklinde “Cryptokicks” adı altında bir çift spor ayakkabı gibi fiziksel ürünlere eklenmesine izin veren bir patent aldı.

Spor

Sporcular bu patlamadan çeşitli şekillerde yararlanabildiler. Eylül 2019’da NBA oyuncusu Spencer Dinwiddie, sözleşmesini başkalarının yatırım yapabilmesi için tokenize etti.Buna ek olarak, blok zinciri tabanlı bir şirket olan Dapper Labs, dijital vurgu klipleri için bir pazar yeri olan “N.B.A Top Shot”-u oluşturmak için NBA ile işbirliği yaptı.

Mart 2021’de profesyonel tenisçi Oleksandra Oliynykova, potansiyel alıcılara sağ kolunun bir kısmının ömür boyu haklarını bir NFT ile sundu.

Finans

Tüm NFT’lerin değerini bir şarkı, resim ya da koleksiyonluk üründen almadığını unutmamak gerekir. Merkeziyetsiz finansta (DeFi); bu tokenler benzersiz finansal avantajlar da sunar. Bu tokenlerin çoğu kısmen sanat eseri de olabilir, ama değerleri sundukları hizmetlerden gelir.

Örneğin JustLiquidity bir NFT staking modeli sunar. Kullanıcı belirli bir süre boyunca havuzda bir çift tokenı stake eder ve bir sonraki havuza erişebilmek için bir NFT alır. Token, bir giriş bileti işlevini görür ve yeni havuza katılım sağladığınızda imha edilir. Bu model, sundukları erişime bağlı olarak bu ürünler için bir ikincil piyasa yaratır.

Bir diğer örnek ise BakerySwap’ın sahiplerine daha yüksek staking ödülleri sunan NFT yiyecek kombinasyonlarıdır. BAKE ile katılım sağladığınızda farklı miktarlarda staking gücü sunan ürün kombinasyonlarından alırsınız. Kullanıcılar bu kombinasyonlar üzerine spekülasyon yapabilir, kombinasyonları ikincil piyasada satabilir ve staking için kullanabilir. NFT’lerin oyunlaştırılması ve DeFi ile bu şekilde birleştirilmesi benzersiz tokenlar için bir diğer ilgi çekici kullanım alanı yaratır.

Çevreye Etkileri Nelerdir?

Değiştirilemez tokenler ve çevreyi nasıl etkiledikleri hakkında bir şeyler duymuş olabilirsiniz . NFT’lerin kendileri herhangi bir çevresel etkiye neden olmasa da, iklimimiz üzerindeki etki bir tokenin nasıl üretildiğiyle bağlantılıdır.

Tokenlerin oluşturulma şekli oldukça enerji yoğundur. NFT’lerin çoğu , büyük miktarda elektrik kullanan çalışma kanıtı çalışma yöntemi kullanılarak basılmıştır. Kriptoyla ilgili veya başka türlü, enerji yoğun herhangi bir süreç, atmosferin karbondioksit emisyonlarına katkıda bulunarak iklim değişikliğini şiddetlendirebilir. Bununla birlikte, NFT’leri basmanın daha çevre dostu başka yolları da vardır, özellikle de Proof-of-Stake kullanan yöntemler.

Önemli Çıkarımlar Nelerdir?

Değiştirilemeyen tokenler, nasıl üretildiklerine bağlı olarak çevreye zararlı olabilir.

İş kanıtı yöntemini kullanarak tek bir tokeni basmak, neredeyse dokuz gün boyunca ortalama bir Amerikan hanesiyle aynı miktarda elektrik kullanır.

NFT alıcıları ve satıcıları, bu tokenlerin çevresel etkisini azaltmak veya ortadan kaldırmak için birçok yaratıcı yol buluyor.

NFT’lere Nasıl Ulaşabiliriz?

Sunulmakta olan NFT’leri keşfetmek istiyorsanız birkaç farklı yere göz atabilirsiniz. Pazar yerlerinde hem ünlü sanatçıların hem de amatörlerin farklı birçok benzersiz tokenı satılmaktadır. Çok sayıda pazar yeri olsa da Ethereum tabanlı NFT’ler için en büyüğü OpenSea, Binance Smart Chain tabanlı olanlar içinse Tresureland ve BakerySwap’tır.

Pazar yerlerinin sayısı gitgide artarken bunlardan bazıları diğerlerine kıyasla belirli alanlara odaklanır. Ünlü bir sanatçıdan bir şey almak istiyorsanız, pazar yerinin orijinal ürünler satıp satmadığını kontrol etmelisiniz. Blockchain oyunları oynayarak ya da merkeziyetsiz finans (DeFi) projelerine katılım göstererek de edinebilirsiniz.

Bir NFT’nin Orijinalliğini Nasıl Doğrulayabilirsiniz?

Ürününüzün meşru olduğunu kanıtlamanız, ne istediğinize bağlı olarak biraz zor olabilir. Başka sanatçıların çalışmalarını yükleyen ve bu kişilerin yerine geçenlerle karşılaşma ihtimaliniz şüphesiz ki vardır. Bu durumda, sanatçıyla iletişime geçerek çalışmalarının NFT’lerini satıp satmadığını doğrulamanız gerekir.

Bir ürün yaratıcısı, orijinalliği kontrol ederken kullanabilmeniz için bir tür tanımlayıcı sunmalıdır. Çoğu zaman NFT’nizi BscScan gibi bir blockchain tarayıcısında kontrol etmeniz gerekir. Blockchain söz konusu olduğunda “güvenme, doğrula” yaklaşımı benimsenmelidir.

Faydalı bilgiler arasında oluşturulma tarihi ve ürünü çıkaran cüzdan adresi yer alır. NFT’nizle eşleşip eşleşmediğini görmek için işlem geçmişi kimliğini de kullanabilirsiniz. Bu yöntem, yalnızca koleksiyonluk ürününüzün resmini ya da dosyasını kontrol etmekten daha iyidir. Dijital sanatçı Beeple’ın son satışında Christie’s müzayede evi doğrulama yapılabilmesi için token kimliğini, token sözleşmesini ve cüzdan adresini sunmuştur.

Kimi zaman dosyanın içeriğini doğrulamak için bir dosya URL’si ya da bir IPFS bağlantısı da bulunur. Fakat bunların her ikisi de sahte bir token yaratmak için başka biri tarafından da kullanılabilir. Çoğu zaman öncelikle NFT’nin yaratıcısıyla iletişime geçmek en iyisidir.

Son Olarak:

NFT’lerle ilgili her gün yeni kullanım alanları ve gelişmeler ortaya çıkıyor. Bu teknolojinin yalnızca 2017’den beri kullanımda ve henüz yolun çok başında olduğunu söyleyebiliriz. Paranızı bu tokenlara yatırmaya başlamadan önce bu teknolojinin ne olduğunu ve nasıl kullanıldığını anlamanız çok önemlidir. Bu tokenleri yalnızca sanat olarak düşünmek kolay olsa da aslında bunları farklı şekillerde kullanan çok sayıda proje de mevcuttur.