Bu yazımızda Sanal Gerçeklik (VR) Nedir? Türleri Nelerdir? VR İçin Gerekli Ekipmanlar Nelerdir? konu başlıklarını detaylarıyla inceleyeceğiz.
İçerik Haritası
Sanal Gerçeklik Nedir?
Sanal gerçeklik, gerçekçi görünen nesne ve mekanları içeren bilgisayar üretimi bir çevreyle kullanıcıları bütünleştiren bir teknolojidir. Bu çevre HDM olarak bilinen cihazlar aracılığıyla algılanabilir.
Geleneksel kullanıcı arayüzlerinin yanı sıra VR, kullanıcıyı deneyimin merkezine yerleştirir. Televizyon ve bilgisayar ekranları kısıtlı bir üç boyutlu gerçeklik sağlarken sanal gerçeklik, bilgisayar ortamında cisimlerin gerçekliğe en yakın haliyle oluşturulduğu kapsamlı bir 360 derecelik dünya imkanı sunar.
Sanal Gerçeklik Teknolojisi Nasıl Çalışır?
Sanal gerçeklik teknolojisi donanım ve yazılımın birlikte kullanılmasını gerektirir. Donanım kısmı görüntüleme aşamasında, yazılım kısmı ise sanal dünyanın oluşturulması kısmında kullanılır. Basit bir örnek olarak oyunlarda HDMI kablolarıyla bağlanmış bir giyilebilir teknolojik cihaz, bağlandığı telefon ya da bilgisayardan aldığı görüntüyü aktarır. Telefonun donanımın parçası olarak kullanıldığı durumda görüntünün bulanık ve aşırı pikselli olmaması için telefonun saniyedeki görüntü sayısının 60fps veya daha fazlası olması gerekir.
VR gözlüklerinde head-tracking denilen bir teknolojiden yararlanılır. Bu teknoloji, kullanıcı başını çevirirken görüş alanını da değiştirir. Kişi çok hızlı hareket ederse görüntüde gecikmeler yaşanabilir. Buna rağmen gayet kapsamlı bir deneyim sunar. Göz hareketlerine ve görsellerin derinliğine karar vermek için eye-tracking teknolojisinden de yararlanılır.
Gerçekçi VR uygulamaları görsel elementlerin yanında işitsel olanları da gerektirir. Kullanıcıyı bütünüyle çevreleyen kapsamlı bir VR dünyası oluşturmak ve bu dünyada bulunma algısını güçlendirmek için doğal ortam sesleri kullanmak şarttır.
Sanal Gerçeklik Kriterleri Nelerdir?
- Gerçekçi / İnandırıcı: Kullanıcıya tamamen farklı bir dünyanın içindeymiş gibi hissettirmesi ve bu hissi koruması gerekir.
- İnteraktif: Hareket ettiğinizde sanal dünyanın da sizinle hareket etmesi gerekir.
- Bilgisayar Ürünü: Sadece gerçekçi üç boyutlu grafikleri olan bilgisayarlar bu tür sanal dünyaları oluşturabilecek kadar hızlıdır.
- Keşfedilebilir: Sanal gerçeklik dünyası keşfedilebilecek kadar büyük ve detaylı olmalı.
- Immersive (Çevreleyici): VR’ın gerçekçi ve interaktif olabilmesi için kullanıcının fiziksel ve zihinsel hareketlerini birlikte değerlendirmesi gerekir.
Sanal Gerçeklik Türleri Nelerdir?
“Sanal gerçeklik” sıklıkla interaktif video oyunları, 3D film ve televizyon programlarını pazarlamada buzzword olarak kullanılır, ancak hiçbiri VR sayılmaz çünkü kullanıcıyı sanal dünyaya dahil etmezler. Ancak interaktif oyunlar ve bilgisayar simülasyonları gibi uygulamalar VR tanımını kısmen karşılar. Sanal dünya oluşturmanın yalnızca bir yolu olmadığı gibi VR teknolojisinin de farklı çeşitleri vardır.
1- Tamamen Çevreleyen (Fully Immersive):
Kullanıcıya deneyimlediği sanal dünyanın ve olayların gerçek olduğu izlenimini uyandıran maliyetli bir VR türüdür. Bütüncül bir VR deneyimi için üç şeye ihtiyaç duyulur. İlki keşfetmek için inandırıcılığı yüksek ve yoğun bir şekilde detaylandırılmış sanal bir dünya, başka bir deyişle bir simülasyon ya da bilgisayar modellemesi. Diğeri, kullanıcının hareketlerini ve tepkilerini tespit edebilen ve eş zamanlı olarak çevreyi bu hareketlere göre ayarlayabilen güçlü bir bilgisayar (Böylece görüş açısı ve çevreden gelen sesler olabildiğince hızlı adapte olarak gerçeklik algısını koruyabilir.). Son olarak, kullanıcıyı sanal dünyanın içine alan bilgisayara bağlı bir HMD. VR gözlükleri, eldivenler, vücut hareketlerini algılayan sensörler gibi özel ekipmanlar yüksek kalitede VR deneyimi sağlar. Sensörlerden elde edilen veriler bilgisayarda işlenir ve sanal dünyaya cevap olarak gönderilir.
2- Çevrelemeyen (Non-immersive):
Non-immersive virtual reality interaktif olmayan bir sanal deneyimdir. Sanal dünyanın içinde gezinilebilir ve bazı aktiviteler yapılabilir ama çevre doğrudan kullanıcıyla etkileşime geçmez. Gerçekçi bir uçuş simülasyonu ya da kulaklık ve joystickle birlikte kullanıldığında kişisel bilgisayarlar non-immersive VR olarak değerlendirilebilir. Benzer şekilde, bir mimarın yeni projesinin bilgisayar üzerinde incelenebilecek detaylı bir 3D modelini oluşturması ya da arkeologların antik yerleşimlerin 3D yeniden modellemesini oluşturması da non-immersive örneklerdendir. Bu modellemeler kullanıcıyı antik dönemlere götürmez ancak bir çizim ya da animasyondan daha zengin bir deneyim sağlar. PlayStation ve Xbox gibi oyun cihazları da non-immersive virtual reality örneğidir.
3- Kısmen Çevreleyen (Semi-immersive):
A semi-immersive virtual reality, non-immersive ve fully immersive VR’ın birleşimidir. Bilgisayar ekranı veya VR gözlüğü kullanarak sanal bir ortamda gezilebilir ancak görsel verilerin dışında deneyimi zenginleştirecek herhangi bir duyusal veri yoktur. Semi-immersive VR, non-immersiveden sonra en yaygın kullanılan ve en uygun maliyetli VR türüdür.
Sanal turlar semi-immersive virtual technologynin güzel bir örneğidir. Genelde lokasyonlarını belirtmek ve pazarlamak isteyen emlak, otel, üniversite sitelerinde kullanılır.
4- Etkileşimli (Collaborative):
Second Life, Sims, Minecraft gibi kendi sanal dünyası olan oyunlar dört kriteri karşıladıkları halde (inandırıcı, interaktif, bilgisayar ürünü ve keşfedilebilir), oyuncunun kendisini sanal dünyanın bir parçası haline getirmez. Bu tür oyunların sanal bir dünyada farklı lokasyonlardan insanlarla eş zamanlı olarak buluşup etkileşim kurma fikri VR teknolojisiyle ilişkilidir.
5- Artırılmış Gerçeklik (Augmented Reality):
Artırılmış gerçeklik, kullanıcıya gerçek dünya üzerindeki sanal eklemeleri bir ekran aracılığıyla gösteren bir teknolojidir. AR’ın en anlaşılabilir ve yaygın örneği mobil bir oyun olan Pokémon Go’dur. Telefon kamerası açılıp Pokémon’ un olabileceği yere döndürüldüğünde ekranda gerçekten oradaymış gibi görünür.
Bu teknoloji mobilya mağazaları tarafından da kullanılır. Müşteriler bir ürünü satın almadan önce koyacakları yerde nasıl durduğunu veya duvarlarını boyamadan önce o rengin nasıl göründüğünü mobil uygulamalardan görebilir. Uygulamanın kendisi AR teknolojisi olsa da cisimlerin uygun şekilde yerleştirilmesinde VR teknolojisinden yararlanılır.
Daha detaylı incelemek için göz atabilirsiniz: Artırılmış Gerçeklik Nedir?
Sanal Gerçeklik ve Artırılmış Gerçekliğin Farkları
Artırılmış gerçeklik, VR gibi gerçekliği simüle etmek yerine kullanıcıların gerçek dünyayla etkileşimine sanal elementler entegre ederek deneyimini güçlendirir. AR teknolojisinde bilgisayar, kameranın konumunu ve oryantasyonunu tespit edebilmek için sensörler ve algoritmalar kullanır. VR için de bilgisayarlar benzer sensör ve işlemler kullanır. Ancak fiziksel bir çevreye sanal nesneler yerleştirmek yerine kullanıcının hareketlerine uygun şekilde değişen bir çevre oluşturur.
Sanal Gerçeklik Teknolojisinden Yararlanmak İçin Hangi Ekipmanlar Gerekir?
VR deneyiminin olmazsa olmaz parçası HMD (Head Mounted Display) olarak adlandırılan cihazdır. Bu cihaz göz çevresini tamamen kapatan kalın bir gözlüğe benzer. Daha yüksek kalitede ve pahalı olanların uygulama ve oyunları çalıştırabilmek için bilgisayara bağlanması gerekir. Daha uygun fiyatlı ve amatör kullanım için olanlar önüne cep telefonu takılarak kullanılabilir.
Bunun yanında iyi kalitede bir kulaklık ya da hoparlör kullanılması gerekir. Deneyimi güçlendirmek için kullanım amacına göre hand controllers gibi farklı opsiyonel aksesuarlar da kullanılabilir. Hand controllers gerçek dünyadaki duruş ve hareketleri kullanılan uygulama veya oyuna transfer eder.
VR cihazlarında uygulama ve oyunlar indirebileceğiniz uygulama mağazası bulunur. Bu mağazaların bazılarına cihazın kendisinden erişilebilir, diğerlerini cihazın bağlandığı bilgisayarda aratabilirsiniz.
Sanal Gerçekliğin Temel Kullanım Alanları Nelerdir?
- Tıp: Öğrenciler için cerrahi operasyon simülasyonu, rehabilitasyon gören hastaları rahatlatıcı uygulamalar, psikolojik terapi
- Medya: Canlı konser, maç ve seminer yayınları
- Eğitim: Ağır ve pahalı makinelerin kullanımının öğrenilmesi, iş simülasyonları, güvenlik eğitimleri
- Eğlence Sektörü: Video oyunları, uçuş simülatörleri, ekstrem sporları deneyimleme
- Mimarlık ve İnşaat Sektörü: İnşaat yapılacak alanı daha değerlendirmek ve projeyi müşterilere daha iyi sunmak pazarlama konusunda kolaylık
- Endüstri: Mühendislerin üzerinde çalışması ve test etmesi için nesnelerin dijital kopyalarının çıkarılması
- Kültür / Turizm: Bazı müze ve galerilerin sanal turları, Everest Dağı gibi gerçek hayatta gitmesi tehlikeli ya da pahalı olan yerleri ziyaret etmek gibi amaçlarla kullanılır.
